بررسی بیع العینه از منظر فقه امامیه و اهل سنت

فاطمه اردشیری معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران مازندران بیان کرد: جلسه دفاعیه خانم نیره حبیبی نقیبی از طلاب موسسه آموزش عالی حوزوی الزهرا(س) بابل در گرایش فقه و اصول با  استاد راهنمای حجت الاسلام مجید حبیبیان نقیبی، استاد مشاور حجت الاسلام نادعلی علی نیا و استاد داور حجت الاسلام احمد شفیعی نیا در مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران مازندران با نمره عالی19برگزار گردید.
   وی افزود:  این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی و تبیینی می‏باشد و از نظر روش جمع آوری اطلاعات نیز، از نوع تحقیقات اسنادی (کتابخانه ای) است که با مطالعه و جستجو در منابع و متون اسلامی و پژوهش علمی تخصصی به بررسی بیع العینه از منظر فقهای امامیه و اهل سنت پرداخته است.
وی گفت: بحث ربا یکی از بحث‏های مهم در فقه می‏باشد که هم در قرآن و در روایات معصومین به شدت مورد غضب خداوند سبحان قرار گرفته است به طوری که ربا خواری پیامدهای مخربی برای فرد و جامعه به دنبال دارد؛برای فرار از ربا و برای اینکه رنگ شرعی به معاملات داده شود حیله‏های مختلفی در قراردادهای اقتصادی به کار برده شد، از جمله‏ی این حیل «بیع العینه» یا همان معامله‏ی «نقد و نسیه» می‏باشد.
اردشیری تصریح کرد: در این پایان نامه بررسی شده که نزد فقهای امامیه بیع العینه دارای دو تفسیر عدول از قرض دادن چیزی به فروختن آن به قیمت بالاتر و فروش مدت دار کالا سپس خریدن آن از مشتری به بهای کمتر از قیمت فروشمی باشد.
وی خاطر نشان کرد: این طلبه سطح 3 بابل در پایان نامه خود اعلام نموده که اکثر فقهای شیعه با استناد به روایات وارده و قواعد قائلند که اگر معامله اول مشروط به معامله دوم نباشد جایز می‏باشد و الا جایز نمی باشد؛ ولی علمای اهل¬سنت معتقدند، بیع عینه که به آن «بیع آجال» نیز گفته می‏شود انواع گوناگونی دارد و آنچه مربوط به حیله ربا می‏شود این است که مثلا شخصی کالای خود را به صورت نسیه به قیمت بالاتر بفروشد؛ سپس نقدا همان کالا را به قیمت کمتر خریداری می‏کند به طوری که هدف شخص، همان رسیدن به عین (نقود) است و چون معامله صوری است و فرد از طریق خرید و فروش نسیه به هدف قرض ربوی رسیده است؛ در نتیجه با امر حلالی به امر حرامی رسیده است.