غزل‌های اجتماعی حافظ، آمیخته با طنز، حدیث نفس و درد جامعه‌ است

احسان عبادی، مدرس حوزه و دانشگاه، روز گذشته در نشستی با عنوان "حافظ شناسی"  در جمع طلاب مدرسه علمیه الزهرا(سلام الله علیها) ساری، اظهارکرد: حافظ معروف به لسان‌الغیب، از بزرگترین شاعران غزل‌سرای ایران و جهان به شمار می‌رود، حافظ را نمی‌توان از سنخ شاعران تک بعدی و تک ساحتی محسوب، و تفکر شاعرانه‌اش را تنها به یک وجه خالص تفسیر و تاویل کرد، شعر حافظ دارای ابعاد گوناگون و متنوع و سرشار از راز و رمز و پرسش از حقیقت هستی است.
وی ادامه داد: گفته شده تخلص او به خاطر حفظ کل قرآن در سنین کودکی بوده، اشعار حافظ چند پهلو است، بدین دلیل برخی او را نمونه عارفی بزرگ و در مقابل گروهی او را ملحد خوانده‌اند.
وی اذعان کرد: یکی از دلایل دلنشینیِ غزلیات او، چندصدایی بودن آن‌ها است علاوه بر عرفانی‌ بودن، اجتماعی نیز هستند؛ غزل‌های اجتماعی حافظ، آمیخته با طنز، حدیث نفس و درد جامعه‌ است؛ در میان این آمیختگیِ نکات عرفانی و طنز، صدایی منتقدانه و زیرکانه به نقد جامعه پرداخته تا در هیاهوی ادعاهای مدعیان سلطه‌گری ستمگران، فریاد انسانیت سر دهد.
عبادی ادامه داد: نقد‌های حافظ، نقدهایی درونی‌اند که بیش از آن‌که جامعه را مسئول نواقص اجتماعی بداند، خود انسان را به ایجاد نقص‌های اجتماعی متهم می‌کند؛ یعنی حافظ نقدهای اجتماعی خود را بیشتر به انسان و رفتار او که نمود و نماد جامعه خود است وارد می‌کند، او انسان را سازنده اجتماع خود می‌داند و به همین دلیل جامعه را چه مثبت باشد و چه منفی زاییده نوع رفتار افراد همان جامعه می‌داند.
عبادی در پایان اظهار کرد: اندیشه‌های اخلاقی در این اشعار جایگاه ویژه‌ای دارند و مملو از مفاهیم و ارزش‌های اخلاقی و انسانی است که هر کدام برای نوع بشر درس زندگی به شمار می‌روند، پند و اندرزهای اخلاقی حافظ که بسیاری از آنان ریشه در تعالیم دین مبین اسلام دارد، رهنمودهایی برای زندگی هستند که با دقت و ظرافت ادبی، راه و رسم خوب زیستن را به انسان نشان می‌دهد.
وی در انتها اظهار کرد: حافظ شاعر اندیشه‌های ناب انسانی است که معنویت حاکم بر اشعار او ریشه در آیات قرآن و احادیث و روایات دینی دارد.